ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

 

Το έτος 2010 έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ ως «Έτος προστασίας της βιοποικιλότητας» και η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος είναι αφιερωμένη στο θέμα αυτό με σύνθημα «Πολλά είδη – Ένας Πλανήτης – Ένα μέλλον». Ένα σύνθημα που απηχεί την επείγουσα έκκληση για τη διατήρηση της πολυμορφίας της ζωής στον πλανήτη μας.
Παρά το γεγονός ότι αδυνατούμε μέχρι σήμερα να προσδιορίσουμε με ακρίβεια όλα τα είδη ζωής πάνω στη Γη, οι επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι 150 με 200 είδη ζωής εξαφανίζονται κάθε ημέρα οριστικά από τον πλανήτη. Σήμερα, έχουν καταγραφεί σχεδόν 18.000 είδη που απειλούνται με εξαφάνιση ενώ εκτιμάται ότι αρκετά είδη ζωής εξαφανίζονται πριν ανακαλυφθούν και ταξινομηθούν από τους επιστήμονες. Εκτιμάται ότι οι δραστηριότητες του ανθρώπου τα τελευταία 100 χρόνια έχουν επιταχύνει κατά 1.000 φορές τη φυσική εξαφάνιση διαφόρων μορφών ζωής.
Η «κλιματική αλλαγή αναμένεται να γίνει μία από τις μεγαλύτερες απειλές της βιοποικιλότητας» σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιολογική Ποικιλότητα. «Περίπου 20-30% των φυτικών και ζωικών ειδών, που έχουν εξεταστεί μέχρι σήμερα είναι πιθανό να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εξαφανιστούν εάν η άνοδος της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη υπερβεί τους 1,5 – 2,5 βαθμούς Κελσίου», σύμφωνα με έκθεση του ΠΗΕ τον Απρίλιο του 2007.
Ο άνθρωπος ως καθοριστικός παράγοντας
Σε όλο και περισσότερα επιστημονικά συνέδρια, περιγράφονται εφιαλτικά σενάρια για το μέλλον του πλανήτη. Στα σενάρια αυτά, υπογραμμίζεται ο καθοριστικός ρόλος του ανθρώπου στην ανάταξη αυτής της πορείας. Ρόλος δύσκολος που απαιτεί δραστικές αλλαγές σε παραγωγικές δομές, σε συνήθειες, σε νοοτροπίες και συνολικά στη διαμορφωμένη αντίληψη για την ανάπτυξη.
Η παγκόσμια επικράτηση της αντίληψης των «αγορών», σε συνδυασμό με την ταχεία εκβιομηχάνιση των αναπτυσσόμενων χωρών επέφερε τις τελευταίες δυο τρεις δεκαετίες σημαντικές επιβαρύνσεις στο κλίμα του. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, παρέχει όμως μια σημαντική ευκαιρία. Να σκύψουμε όλοι πλέον πάνω από το πρόβλημα. Μια ευκαιρία που τουλάχιστον σε διεθνή κλίμακα δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί στο βαθμό που θα έπρεπε, δείγμα της απροθυμίας για ριζικές αλλαγές που θα οδηγούν σε βιωσιμότητα και αειφορία.
Αυτή την ευκαιρία δεν πρέπει πλέον να την χάσουμε. Ούτε ως άνθρωποι, ούτε ως συλλογικότητες. Η αντίληψη του δίπολου «άνθρωπος-φύση» που είχε τον άνθρωπο απέναντι από τη φύση να αντλεί ανεξέλεγκτα τους πόρους που παρείχε θα πρέπει να δώσει τη θέση της στο σύνολο «φύση-άνθρωπος» όπου ο άνθρωπος θα μπορεί να έχει αυτά που του αναλογούν ως κομμάτι από αυτό το σύνολο. Αυτή η διαφορετική αντίληψη μπορεί να βάλει φρένο στην επικίνδυνη πορεία που χάραξε ο άνθρωπος για τον πλανήτη που τον φιλοξενεί.
Σε αυτή τη δύσκολη καμπή του τόπου μας και με δεδομένη την ανάγκη αλλά και τη βούληση για δραστικές αλλαγές και τομές, αυτή η ευκαιρία δεν πρέπει να πάει χαμένη. Η απουσία σημαντικής βιομηχανικής παραγωγής αποτέλεσε το συγκριτικό μας μειονέκτημα από το 1970 μέχρι και το 2000. Αυτή η απουσία μπορεί να αποτελέσει το συγκριτικό μας πλεονέκτημα για τις επόμενες δεκαετίες. Η επένδυση σε περιβαλλοντικά φιλικές πρακτικές με την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων έντασης γνώσης, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο τομέα μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Η ενθάρρυνση, στήριξη και υιοθέτηση των ΑΠΕ στο μέγιστο βαθμό στις ενεργειακές ανάγκες της χώρας μπορεί να αποτελέσει το πρώτο καλό πεδίο εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής πολιτικής σε συνδυασμό με το βιώσιμο σχεδιασμό των πόλεων και της υπαίθρου.
Σε αυτή τη σφαίρα του εφικτού, υπό τις παρούσες δυσμενείς συνθήκες, μπορούμε και πρέπει να αναπροσαρμόσουμε και να ανασχεδιάσουμε την πορεία μας είτε ως άτομα, είτε ως συλλογικότητες.