ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 13/10/2009   

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ κ’ ΛΕΩΦΟΡΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 2 ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ.

      Πολύ πρόσφατα, πληροφορηθήκαμε με έγγραφο του Υπουργείου Πολιτισμού, -που εξεδόθη λίγες μέρες πριν τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές,-  τον   “μη χαρακτηρισμό ως μνημείου της οικίας του ιατρού Εμμανουήλ Χαλκιαδάκη και του περιβάλλοντος χώρου αυτής, φερόμενης ιδιοκτησίας σωματείου με την επωνυμία “Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός” στη συμβολή των οδών Χαριλάου Τρικούπη και Λεωφόρου Δημοκρατίας 2, Δήμου Ηρακλείου, Νομού Ηρακλείου”.
Η προαναφερόμενη απόφαση του  -πρώην πλέον- Υπουργού Πολιτισμού Α. Σαμαρά, 
•    έρχεται σαν ένα ακόμη “χτύπημα” στην προσπάθεια διατήρησης των λίγων πια αξιόλογων κτιρίων από την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης του Ηρακλείου που έχουν απομείνει να την κοσμούν, να καταδεικνύουν την ιστορική της συνέχεια και το ιδιαίτερο ύφος της,  την διαχρονική εξέλιξη και την αναγνωρισιμότητα του δομημένου περιβάλλοντός μας.
•    έρχεται  να επιβεβαιώσει, ακόμη μια φορά, την έντονη αγωνία που μας διακατέχει για την τύχη όλων αυτών των στοιχείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που ενώ έχουν από παλιά κριθεί και προταθεί ως αξιόλογα για διατήρηση,  έχουν την αντίθετη από την αναμενόμενη κατάληξη.
Το συγκεκριμένο κτίριο ήδη από το 2002 έχει καταγραφεί και χαρακτηρισθεί ως αξιόλογο και προτεινόμενο για χαρακτηρισμό ως νεώτερο μνημείο. Η τελική πρόταση –η γ’ φάση- της μελέτης παλιάς πόλης του Ηρακλείου, που πρόσφατα παραλήφθηκε από τον Δήμο, το περιλαμβάνει στα τελικώς προτεινόμενα προς διατήρηση κτίρια, περιόδου εκλεκτικισμού (με τον αριθμό Ν141).

Η πρόσφατη “ιστορία” του εν λόγω κτιρίου είναι λίγο πολύ γνωστή και από σχετικά δημοσιεύματα. Εν ολίγοις, κληροδότημα  του αρχίατρου Εμμανουήλ Χαλκιαδάκη προς τον Ερυθρό Σταυρό (και εάν  αυτός δεν το αποδεχθεί, προς τον Δήμο Ηρακλείου), με συγκεκριμένο σκοπό, να χρησιμοποιηθεί ως Σταθμός Πρώτων Βοηθειών.
Τον Ιούλιο του 2007 κατατίθεται στο Τμήμα Οικοδομικών Αδειών του Δήμου Ηρακλείου, από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, μελέτη για έκδοση άδειας κατεδάφισης, η οποία όμως “παγώνει”, λόγω του ότι το κτίριο κρίνεται κατ’ αρχήν αξιόλογο για διατήρηση και, σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία, η τοπική Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων διαβιβάζει σχετικό φάκελο, με την θετική της εισήγηση, στην Διεύθυνση Νεώτερης και Σύγχρονης Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου να εξετασθεί το θέμα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.
Είναι πολύ νωπή στη μνήμη μας η αναταραχή που προκλήθηκε στην τοπική κοινωνία με την δημοσιοποίηση καταγγελιών ότι, κατόπιν τούτου, το κτίριο “λεηλατήθηκε” από τα παλιά έπιπλα και τα λοιπά αντικείμενα  που υπήρχαν στο εσωτερικό του, ενώ παράλληλα είχαν δημοσιευθεί δηλώσεις και στοιχεία για πρόθεση πώλησης και κατεδάφισης του “αρχοντικού” του αρχιάτρου εκ μέρους της κεντρικής διοίκησης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στην Αθήνα. Γνωρίζουμε και επίσημα, από αποτέλεσμα μεταγενέστερης αυτοψίας αρμοδίων υπαλλήλων  ότι πράγματι, όπως αναφέρεται: “…1.δεν υπάρχουν τα φύλλα στις εσωτερικές πόρτες των κύριων χώρων του ισογείου. 2.δεν υπάρχει ο ανάγλυφος διάκοσμος γύρω από την κόγχη στο βάθος του διαδρόμου απέναντι από την κύρια είσοδο. Τα ίχνη καθαίρεσής του είναι έντονα  και δεν συντρέχουν λόγοι φθοράς του από υγρασία κλπ……”
Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν έντονα σε μια “προετοιμασία” κατεδάφισης και μια προσπάθεια υποβάθμισης της αξίας του κτιρίου, με την απογύμνωσή του από πολλά στοιχεία που θα συνηγορούσαν πολύ θετικά υπέρ του χαρακτηρισμού του ως διατηρητέου μνημείου. Δεν είναι άσχετος ο “συνειρμός” με τα όσα αναφέρονται στην  απορριπτική απόφαση  του Υπουργού Πολιτισμού,  πολύ συγκεκριμένα:      ” …έχει υποστεί πολλές μεταγενέστερες προσθήκες και επεμβάσεις που έχουν αλλοιώσει πλήρως την όποια αρχική αυθεντική του μορφή, και ως εκ τούτου, δεν πληρούνται οι ιδιαίτερα αυξημένες τασσόμενες από το νόμο προϋποθέσεις, για τον χαρακτηρισμό του ως μνημείου”. 
Ας σημειωθεί εδώ, αν έχει σημασία, ότι  η εν λόγω απορριπτική απόφαση του Υπ.Πο, ελήφθη μετά από κατά πλειοψηφία  (όχι ομόφωνη) γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων,
Τον Μάρτιο του 2009, υποβάλλεται προς την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ. εισήγηση και από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου για την άμεση κήρυξη ως νεότερου μνημείου του κτιρίου, φερόμενης ιδιοκτησίας Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, με την επί πλέον σημείωση ότι: “Η νεώτερη επέμβαση που έχει υποστεί τμήμα του αύλειου κυρίως χώρου του κτιρίου στην  γωνία του και η οποία αλλοιώνει οδυνηρά την εικόνα του στο σημείο εκείνο, είναι αναστρέψιμη και θα πρέπει άμεσα να γίνει αποκατάσταση στην αρχική μορφή.”
Το τελευταίο χρονικά στοιχείο που γνωρίζουμε είναι ο πρόσφατος μη χαρακτηρισμός του κτιρίου ως μνημείου  από το ΥΠ.ΠΟ.

Επειδή, εκτός των άλλων,
το συγκεκριμένο κτίριο
•    συμπεριλαμβάνεται (όπως προαναφέρθηκε) από τη μελέτη προστασίας και ανάδειξης της παλιάς πόλης του Ηρακλείου στα αξιόλογα και προς διατήρηση κτίρια
•    είχε προταθεί από την Υπηρεσία  Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών έργων Κρήτης η κήρυξή του  ως νεότερου μνημείου
•    είναι σημαντικό στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς στο δομημένο περιβάλλον της πόλης του Ηρακλείου και ενδιαφέρων κρίκος στην αλυσίδα της διαχρονικής του εξέλιξης.
•    αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα εκλεκτικισμού στο Ηράκλειο με ενδιαφέροντα μορφολογικά στοιχεία στις όψεις, στη διαμόρφωση της γωνίας (πολύ χαρακτηριστική) αλλά και στο εσωτερικό  του κτιρίου και στον αύλειο χώρο
•    βρίσκεται απέναντι και σε άμεση οπτική επαφή με τα ενετικά τείχη και την τάφρο, εντός της ζώνης προστασίας τους και σε μια θέση, -στη συμβολή δύο πολύ σημαντικών οδικών αξόνων- που αποτελεί τοπόσημο για το Ηράκλειο.
•    αποτελεί μέρος της νεώτερης ιστορίας της πόλης –νωπής ακόμη στην μνήμη και τις αναφορές των Ηρακλειωτών-, όχι μόνο ως κτίριο καθαυτό, αλλά και λόγω της αρχικής λειτουργίας και χρήσης του
και επειδή επιτέλους
•    δεν είναι δυνατόν να βλέπουμε συνεχώς στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ενώ έχουν από παλιά κριθεί και προταθεί ως αξιόλογα για διατήρηση, να εξαφανίζονται τελικά ταχύτατα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο,  με τη μία ή την άλλη παρέμβαση, για το ένα ή το άλλο “συμφέρον”,

δηλώνουμε ότι
θα υποβάλλουμε άμεσα προς την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος εισήγηση για επανεξέταση του θέματος και χαρακτηρισμό του κτιρίου ως διατηρητέου.
Η παραπάνω διαδικασία είναι ανεξάρτητη και με διακριτή αρμοδιότητα και δεν υποκαθίσταται από αντίστοιχη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Παράλληλα υπάρχει η εκκρεμότητα της υποβολής της αίτησης κατεδάφισης  προς την αρμόδια Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.), η έγκριση ή μη της οποίας –όπως ξεκαθαρίζεται στη νομοθεσία-, δεν υποκαθίσταται από εγκρίσεις άλλων φορέων. Στην περίπτωση που –όπως πιστεύουμε- η ΕΠΑΕ γνωμοδοτήσει υπέρ της διατήρησης του κτιρίου, το θέμα παραπέμπεται υποχρεωτικά στην κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, έστω και αν το ΥΠ.ΠΟ. έχει γνωμοδοτήσει θετικά για την κατεδάφισή του. Από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. δεν υπάρχει απορριπτική απάντηση.

Γνωρίζουμε ότι αύριο θα επισκεφθεί το Ηράκλειο ο Πρόεδρος της κεντρικής διοίκησης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
Δεν γνωρίζουμε τι πρόκειται να εξαγγείλει.
Τον καλούμε όμως να μην επιμείνει στην κατεδάφιση του συγκεκριμένου ιστορικού κτιρίου,
αλλά  -και σαν επέκταση του κοινωνικού έργου του Ερυθρού Σταυρού-,
να προσφέρει στην πόλη, με την προβλεπόμενη νέα του λειτουργία, ανακαινισμένο ένα “στολίδι” της, 
προκειμένου να προστατευθεί
η πολιτιστική μας κληρονομιά, η ιστορική συνέχεια, το ιδιαίτερο ύφος, η αναγνωρισιμότητα και εν τέλει η πολιτιστική ταυτότητα και το περιβάλλον της πόλης του Ηρακλείου.